Margriet Speklé is directeur Kindcentra Uitgeest en heeft de uitdaging om samen met haar team 3 scholen om te vormen naar 2 kindcentra. Dit jaar zal het eerste kindcentrum haar deuren openen in Uitgeest. Een tijdje geleden hebben we Margriet Speklé geïnterviewd over de ontwikkelingen rondom de ontwikkeling van de kindcentra. Lees snel verder om hier meer over te weten te komen.

Margriet Speklé werkt inmiddels 20 jaar bij Stichting Tabijn. Ze is begonnen als leerkracht en heeft daarna verschillende directiefuncties bekleed bij de stichting. Sinds augustus 2019 is ze werkzaam als directeur kindcentra Uitgeest, waar ze 3 scholen gaat omvormen tot 2 kindcentra in de leeftijd van 2 tot en met 12 jaar. Hiervoor heeft ze enkele jaren ervaring opgedaan in en met het onderwijs in Noorwegen.

Wat houdt volgens jou het onderwijs van de toekomst in?

Ik vertel niets nieuws wanneer ik denk dat het reguliere onderwijs niet meer past bij de toekomstige maatschappij. We ontkomen er niet aan dat we zullen moeten vernieuwen, onderwijs weer meer passend maken gericht op de bedoeling, kindgericht en minder systeemgericht. Kinderen laten ontdekken wie ze zijn, zodat zij een positieve bijdrage kunnen leveren aan ons sterk veranderende mens- en wereldbeeld. Het onderwijs is zich verloren in het systemisch denken, de behoefte van het kind is steeds minder centraal komen te staan. Daarnaast is het onze wens om de kindcentra dusdanig vorm te geven, dat ze passend zijn binnen de gemeente Uitgeest en gericht op duurzaamheid.

Wij zullen dus op een andere manier onderwijs gaan aanbieden in Uitgeest. En op dit moment zitten we midden in het proces om dat goed te gaan inrichten.

Belangrijk is dat we niet veranderen om ‘te veranderen’, maar denken vanuit de bedoeling. Sommige dingen zijn goed en veranderen is geen doel op zich. Doordat wij twee nieuwe gebouwen gaan neerzetten is er een urgentie om na te denken over de nieuwe mogelijkheden en kansen die ons dat kan bieden en welke keuzes we maken met betrekking tot onderwijs en opvang onder één dak. We moeten goed nadenken over de functie van het gebouw en wat dit de kinderen en medewerkers kan brengen.”

Hoe maak je, volgens jou, de kindcentra in Uitgeest toekomstbestendig?

“Ik denk dat het werken in de klaslokalen zoals ze nu nog bestaan niet meer werkt. Dat werd honderd jaar geleden al zo gedaan en daarin is niets veranderd, terwijl de maatschappij juist wel enorm veranderd is. Ook het voor de klas staan van een leerkracht die boodschappen ‘zendt’ en de kinderen die dat moeten ‘ontvangen’ is wat mij betreft niet meer van deze tijd.  Alles is gedurende acht jaar gebaseerd op het gemiddelde kind. We passen de kinderen aan op het onderwijssysteem, maar eigenlijk moet het onderwijssysteem zich aanpassen aan de behoeftes van het kind.

“We passen de kinderen aan op het onderwijssysteem, maar eigenlijk moet het onderwijssysteem zich aanpassen aan de behoeftes van het kind.”

Dit is nu heel zwart-wit gezegd natuurlijk, er wordt zeker wel gedifferentieerd en rekening gehouden met verschillen, maar in de huidige manier van organiseren is dat voor leerkrachten bijna niet haalbaar. De werkdruk is enorm en leerkrachten voelen zich ondanks keihard werken nog steeds tekortschieten.

Daarnaast merken we in de drie scholen dat leerlingen buiten het lokaal niet genoeg ruimte hebben om individuele of groepsopdrachten te doen. Er zijn te weinig stilteplekken of plekken waar ze samen aan een project kunnen werken.

Deze bevindingen hebben we meegenomen in de ontwikkeling voor de nieuwe kindcentra. Het is een unieke kans om de gebouwen en ons onderwijs daarmee opnieuw in te richten en die grijpen we dan ook met beide handen aan!”

Vertel eens over de start. Hoe ben je begonnen met de opzet van de kindcentra?

“Natuurlijk zijn wij niet de eerste organisatie die aan een andere vorm van onderwijs werkt. Ik heb veel gelezen en gekeken bij andere organisaties en daar haal ik de leerpunten uit. Zo merkte ik op dat de vormgeving van onderwijs afhankelijk kan zijn van de plek van de school, die kan niet landelijk worden bepaald. “Scholen en kindcentra  zijn geen ‘eenheidsworst’. In Uitgeest wordt een Kindcentrum misschien anders  vormgegeven dan in bijvoorbeeld Amsterdam of op het platteland. Het moet goed aansluiten bij de omgeving en onderdeel kunnen uitmaken van de gemeenschap.

Vanuit onze scholen is er een visie gedefinieerd. Hierin staat beschreven wat de bedoeling is met ons kindcentrum en wat dit de kinderen, medewerkers en ouders gaat bieden. Wij denken namelijk dat onderwijs meer behoort te bieden dan alleen de cognitieve vaardigheden en gaan voor een breed aanbod, vanuit hoofd, hart en handen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan sociaal-emotionele vaardigheden, kunst- en cultuurvakken, technische vaardigheden, samenwerken, programmeren, communicatieve en presentatievaardigheden. Aan de hand hiervan helpen wij kinderen om zichzelf te ontdekken.”

Hoe worden de kindcentra bij jullie ingericht?

“Een projectgroep is samen met de architect aan de slag gegaan, met op de achtergrond een klankbordgroep met medewerkers en ouders vanuit de scholen. In december ligt naar verwachting het ontwerp van het eerste kindcentrum definitief klaar. 

Ik vind gezond eten en drinken, maar ook veel bewegen een belangrijk onderdeel van de dag. Het is goed voor de breinontwikkeling en het combineren van bewegen en leren stimuleert het leerproces. Je kunt niet verwachten dat kinderen de hele dag stilzitten. Hier worden de ruimtes dan ook op ingericht.”

We hebben het volgende aan de architect meegegeven:

  • De inrichting is gebaseerd op fases in de natuurlijke ontwikkeling van kinderen, waarbij we een indeling hebben gemaakt in een afdeling tot 7 jaar, van 7 tot 9 jaar en van 9 tot 12/13 jaar, waarin verder het volgende aanwezig zal zijn:
  • Geluidsdichte ruimtes.
  • Instructieruimte.
  • Een grote open ruimte met veelzijdige werkplekken.
  • Ruimte voor externe begeleiders, zoals ambulant begeleiders, maar bijvoorbeeld ook fysiotherapeuten of een vakdocent muziek.
  • Per afdeling begeleidt een aantal leraren en een pedagogisch medewerker de kinderen.
  • Het moet een flexibele indeling blijven, met daarin veel ruimte en aandacht voor bewegend leren en een natuurlijke manier van bewegen gedurende de dag.

Het nieuwe gebouw is een flexibel gebouw, wat houdt dat in?

“We hebben de wens om te kunnen groeien naar een andere manier van organiseren. Dat zal een proces zijn en dat traject gaan we de komende jaren met elkaar doorlopen. De ruimtes op verschillende manieren kunnen gebruiken, grote schuifdeuren open en dicht kunnen schuiven, afdelingen van elkaar geluidsdicht kunnen afsluiten helpt om dit proces samen binnen het tempo van het proces te doorlopen. Tevens realiseren we ons dat de gebouwen er voor de komende 40 jaar zullen staan en wie weet welke vernieuwingen er op het gebied van kindcentra nog op ons pad komen in de toekomst. Voortschrijdend inzicht is van alle tijden, flexibiliteit en mogelijkheden binnen een gebouw zijn dan fijn en daar willen we rekening mee houden.”

Je hebt het ook over een breed aanbod…

“Ja, een allesomvattend aanbod voor kinderen van twee tot en met twaalf jaar. Het oorspronkelijke plan was om de drie scholen samen te laten fuseren in één groot centrum voor kinderen van nul tot dertien jaar en in totaal voor 550 kinderen, met daarbij opvang en een sportaccommodatie. De politiek heeft besloten dat er toch twee locaties moeten worden gerealiseerd voor ieder 275 kinderen. Beide locaties zijn nieuwbouwprojecten en voor het eerste project zijn we volop bezig. We kunnen voor kinderen van twee tot dertien jaar straks een breed aanbod bieden, ook peuteropvang en een gevarieerd aanbod van naschoolse activiteiten. Helaas is de kinderopvang van nul tot twee jaar financieel niet meer haalbaar nu er gekozen is voor twee kindcentra. De dag loopt vloeiend in elkaar over, zodat het kind geen harde scheiding tussen onderwijs en opvang meer ervaart. Er zal bijvoorbeeld ook een atelier/ techniekruimte komen en een grote woonkeuken en een deel multifunctionele ruimtes. En ook een tuin waarin van alles kan groeien en bloeien.”

“In het kindcentrum bieden we een breed aanbod waarbij alles vloeiend in elkaar overloopt, zodat het kind geen harde scheiding tussen onderwijs, opvang en buitenschoolse activiteiten meer ervaart.”

Wat zijn de wijzigingen in de vorm van het onderwijs?

“Het onderwijs zal meer en meer worden ingericht op basis van eigenaarschap van het kind. Samen met het kind de leerdoelen voor een periode bepalen en ze daarin coachend begeleiden. Instructie blijft een belangrijk onderdeel, maar het zelfstandig werken zal een steeds grotere plek gaan innemen ten opzichte van het huidige onderwijs. Kinderen weten zelf heel goed wat ze willen en moeten leren wat ze daarbij nodig hebben. Leerkrachten kunnen daarin sturen, bijsturen en coachend begeleiden. Hoe we dit precies willen vormgeven gaan we nu mee aan de slag.”

Wat betekent dit voor de kinderen op school?

“Dat zij zelf mogen en kunnen ontdekken waar zij goed in zijn en waar ze zich in kunnen ontwikkelen. Een kind is misschien minder goed in rekenen, maar kan wel heel goed verhalen schrijven of fantastisch zingen. Met een breed aanbod en kindgericht onderwijs kunnen we kinderen helpen leren.”

Hoe worden de leraren op deze vernieuwde vorm van onderwijs voorbereid?

“Belangrijke besluiten, ook het besluit hoe de gebouwen en het onderwijs op de locatie ingericht moet worden, bespreken we met het team.

Het doel is te veranderen naar een plattere organisatie waarin veel ruimte is voor autonomie en inzet van eigen competenties van de medewerkers. Veel ruimte voor het leren van en met elkaar en vooral struikelend voorwaarts gaan om te komen tot dat wat werkt. Werkplezier daarbij is belangrijk, dat is een van de pijlers van onze stichting (Tabijn red.). Medewerkers gaan meer met elkaar samenwerken en krijgen hierdoor meer ruimte om te doen waar ze goed in zijn. Maar het blijft natuurlijk een proces dat veelomvattend is, we zullen steeds tussentijds moeten evalueren, bijstellen en afstemmen en zullen dat proces met een externe partner gaan doorlopen. Het spanningsveld blijft natuurlijk hoe je het behapbaar houdt en dat is een zoektocht. Gelukkig zijn er al veel mooie voorbeelden in het land waar wij ons voordeel mee mogen doen. Het is fantastisch om te ervaren dat collega’s elders in het land je zo met open armen ontvangen en hun ervaringen met je willen delen. Ook wij zullen dat zeker doen wanneer wij zover zijn.”

Wat zijn de volgende stappen?

“Op dit moment ben ik in gesprek met externe partners met expertise op begeleidingstrajecten omtrent anders organiseren. Daarnaast zijn onze expertisegroepen, bestaande uit medewerkers van de drie scholen, hard aan de slag met doelen die gesteld zijn met betrekking tot de verschillende vakgebieden. Op basis daarvan kunnen we later in het proces keuzes maken indien dat nodig is.

Het is lastig in deze tijd van corona om een proces waarbij verbinding en draagvlak zo belangrijk zijn vorm te geven. In gesprek blijven, elkaar horen en zien is ingewikkelder. Vanuit de gezamenlijke visie onze keuzes maken is een hele uitdaging wanneer je niet kunt samenkomen met de mensen die daarover moeten nadenken met elkaar.”

Wat is jouw rol in het proces?

“Mijn rol is voornamelijk om te verbinden en al die puzzelstukjes uiteindelijk in elkaar te laten vallen tot een mooi geheel. Belangrijk is dat we het met elkaar als team doen, ik doe en kan dit niet alleen!

We staan nu nog voor heel veel uitdagingen. Er zullen nog veel punten besproken en gewijzigd worden, dat is inherent aan een groot project als dit. Er is natuurlijk ook geen blauwdruk, het blijft goed nadenken over wat voor ons het beste werkt. Dat doe je samen met het team. Binnen het kindcentrum hebben we elkaar nodig en zullen we het samen moeten gaan doen.”

Wilt u meer weten over het onderwerp Integraal Kindcentrum? Dyade Academy biedt een leergang aan rondom het thema Integraal Kindcentrum. Hierin leert u onder andere welk proces u moet doorlopen om onderwijsprofessionals voor te bereiden op educatie met doorlopende onderwijswegen van 0 tot 13 jaar. Wilt u hierover op de hoogte blijven en/of meer informatie ontvangen? Bekijk dan de leergang op dyadeacademy.nl of mail naar academy@dyade.nl.